يد يك عنصر شيميايي و يك ماده ضروري براي زندگي است كه در آب و خاك و در نتيجه در فراورده هاي گياهي و دريايي موجود است.يد دومين عنصري بود كه به عنوان يك هالوژن كشف شد.در سال ۱۸۱۲ كورتوا شيمي دان فرانسوي كه براي تهيه باروت در ارتش ناپلئون كار مي كرد از جلبك هاي دريايي خشك به عنوان منبع آهك براي تهيه پتاسيم نيترات استفاده مي كرد.در همين جريان بود كه توانست يد را به دست آورد.

يد مورد نياز بدن از غذاها آب ها و داروها جذب مي شود.نمك هاي دريايي يا نمك معدني به ازاي هر كيلو نمك ۷/۰ميلي گرم يد دارند.نمك هايي كه براي يد دار كردن به كار ميروند سديم يديد پتاسيم يديد و پتاسيم يدات هستند.انتخاب مقدار و نوع اين نمك ها بستگي به قوانين هر كشور دارد.براي نمونه در فرانسه از سديم يديد و در ايران اروپا و استراليا از پتاسيم يدات براي يد دار كردن نمك استفاده ميشود.پتاسيم در برابر تبخير شدن مقاومت بيش تري نسبت به سديم يديد دارد.براي نمك هايي كه درجه خلوص آن ها پايين است در برابر هوا و رطوبت قرار مي گيرند و و نيز براي مواردي كه نمك يد دار براي مدت طولاني پس از توليد مصرف ميشود بهتر است از پتاسيم يدات براي يد دار كردن نمك استفاده شود.

انتخاب مقدار يد افزوده شده به نمك براي مردم هر كشوري به چند عامل بستگي دارد:

۱- مصرف نمك روزانه (۵تا۱۵گرم)

۲- درجه كمبود يد

۳- نوع بسته بندي نمك

۴- كاهش مقدار يد در اثر گرما و رطوبت

۵- پايداري نمك يد دار

براي يد دار كردن نمك نخست يك كيلو گرم نمك پتاسيم يدات در ۲۰ليتر آب مقطر حل ميشود.سپس به ۱۲ تن نمك كه به صورت آبشاري پايين ميريزد پاشيده ميشود.به اين ترتيب نمك حاصل به ازاي هر كيلو گرم نمك خوراكي بين ۳۵ تا ۴۰ميلي گرم يد دارد.

شناسايي يد در نمك يد دار و تعيين مقدار آن :
براي شناسايي و تعيين مقدار يد در نمك دو روش وجود دارد.

روش۱:

اين روش شامل حل كردن نمك و اسيدي كردن آن و افزودن پتاسيم يديد است.در اثر اين واكنش يد آزاد مي شود كه براي شناسايي آن مي توان از چسب نشاسته استفاده كرد.با افزودن چسب نشاسته به محلول يد رنگ آبي ايجاد مي شود.براي تعيين مقدار يد حاصل از روش سنجش حجمي با محلول استاندارد تيو سولفات سديم استفاده مي شود.

روش كار:

۱-
۱۵/۴گرم پتاسيم يديد را در آب مقطر حل كرده وآن را به حجم ۵۰ ميلي ليتر برسانيد

۲-يك گرم گرد نشاسته را با آب مقطر به صورت خميري در آورده سپس در ۱۰۰ميلي ليتر آب مقطر جوش حل كنيدتا چسب نشاسته تهيه شود.

۳- ۱۲/۵ميلي ليتر هيدروكلريك اسيد غليظ را به حجم ۱۰۰ميلي ليتر برسانيد.

۴- براي تشخيص يد در نمك يك قاشفك از نمك را در مقداري آب مقطر حل كرده و به آن چند قطره از هريك از محلول هاي شماره۱تا۳بيفزاييد.ايجاد رنگ آبي نشانه وجود يد در نمك است.

۵-۰۸/۰گرم تيوسولفات بي آب را در آب مقطر جوشيده و سرد شده حل كنيد و به حجم۱۰۰ميلي ليتر برسانيد.تا محلول ۰۰۵/۰مولار تيوسولفات تهيه شود. اگر ميخواهيد اين محلول را براي مدت طولاني نگه داريد يك نوك قاشقك سديم كربنات به آن بيفزاييد چون معمولا PHآب اسيديست و محلول را اسيدي ميكند

۶- تيوسولفات را ميتوان تا ۱۰۵درجه سانتيگراد گرم كرد تا آب خود را از دست بدهد اما باز هم ميتواند از هوا رطوبت جذب كند و تعداد آب تبلور آن ميتواند۱ و ۵/۱ و ۲ و ۴ و۵ و۶ و۷باشد.پس اين محلول استاندارد نيست.و در شرايط گوناگون تعداد آب تبلور آن متفاوت است.براي كار كمي و دقيق بايد آن را استاندارد نمود.براي اين كار از محلول استاندارد اوليه پتاسيم يدات استفاده ميشود.نخست محلول ۰۰۵/۰مولار پتاسيم يدات را تهيه كنيد و۵ ميلي ليتر از آن را در محيط اسيدي (با افزودن يك ميلي ليتر از محلول به دست آمده از مرحله۳)همراه با يك ميلي ليتر محلول پتاسيم يديد (محلول مرحله۱)و با افزودن يك ميلي ليتر چسب نشاسته تا بي رنگ شدن با محلول تيوسولفات سنجش حجمي نماييد.

۷- ۱۰گرم نمك را در ۵۰ميلي ليتر آب مقطر حل كنيد.يك ميلي ليتر از هريك ازمحلول هاي شماره ۱تا ۳ را به آن بيفزاييد.سپس آن را با محلول تيوسولفات استاندارد تا بي رنگ شدن تيتر كنيد.